برگرفته از وب سایت هزاره نوین
داي يكي از بخش هاي مهم و حساس دستگاه پلت، است، علاوه بر اينكه ارتباط مستقيمي با كيفيت پلت دارد در حفظ هزينه هاي دستگاه نيز نقش موثري ايفا مي كند.
داي ها به دو شكل تخت يا حلقوي ساخته مي شوند. در كارخانجات توليد خوراك دام و طيور بشكل پلت، غالبا از نوع حلقوي استفاده مي شود.
داي تخت (Flat Die)
داي حلقوی ( Ring Die)
جنس داي :
دو عنصر کلیدی در ساخت دای،کربن و کرم هستند. مقدار کربن فولاد بر مقاومت در مقابل خوردگی و همچنین مقاومت دای در مقابل فرسایش موثر است. فولاد ساخته شده با کرم ظرفیت آزاد بيشتر از 12 درصد، جزو فولادهای ضد زنگ طبقه بندی می شود.
در طی فرآیندهای حرارتی کربید کرم تشکیل شده، بنابراين ترکیب اتم های کربن و کرم مقاومت در برابر فرسایش را افزایش می دهد.
هر ماده ای دارای ویژگی هایی خاصي است که موجب اختلافاتی در کاربرد آن می شود.
Alloy آلیاژها یا دارای موادی هستند که مقاومت بیشتری در مقابل شکستگی دارند و استفاده از آن توصیه می شود. بدین معنی که بهترین نوع فلزی سنگین هستند. این ماده بطور عمده در استفاده از ظرفیت های بالای مواد معدنی بكار رفته و نسبت به ساير داي ها قيمت كمتري دارند.
دای های Mor-Ton در مواردی كه خوردگی متوسط دارند استفاده می شود زیرا دارای پوسته کربوریزه است. داي Mor-Ton برای خریدارانی مورد توجه است که به دنبال پلت با كيفيت هستند. در این دای، بهترین ویژگی سایش و قابلیت عبور دهی با الگوی منافذ ریز بویژه با منافذی با قطر 32/5 میلیمتر و کمتر، ايجاد مي شود. این حالت ضخامت لیگامنت ها و فشار روی رولر را کاهش می دهد. اگر چه Mor-Ton یک فولاد ضد زنگ است اما در استفاده طولانی مدت زنگ زده و پوسیده خواهد شد.
دای های کرم پلاس قابلیت عبوردهی بیشتری داشته و دوام بیشتری در تولید پلت هایی با کیفیت بالا دارد. از این دای به طور گسترده در مواردی با فرسایش شیمیایی بالا و قابلیت عبوردهی و دوام زیاد استفاده می شود. در این دای ممکن است کیفیت پلت بطور قابل توجهی کمتر از دای های کربوریزه در نیمه اول عمر باشد. این دای ها عمل سایش را بخوبی انجام داده و به ضخامت موثره بیشتری برای بدست آوردن کيفیتی مثل دای های کربوریزه شده نیاز دارند.
خصوصيات داي
زماني كه انتخاب داي بر اساس خصوصات آن صورت گيرد داشتن اطلاعات كافي راجع به تكنولوژي كاربردي وتشريح ويژگي آنها لازم است. شكل 6 ابعاد يك داي پلت را نشان ميدهد.
ID: قطر داخلي داي است. اندازه گيري قطر داخلي يكي از قسمتهاي مهم و تعيين كننده خصوصيات داي ميباشد.
O : عرض خارجي داي است كه ممكن است تنوع زيادي داشته باشد. اغلب بيشتر از يك عرض براي هر قطر داي وجود دارد.
W) : عرض مفيد و كابردي داي است. اين بخش از اندازه گيري بين 2 لبه داخلي كانال داي بدست ميآيد. با افزايش عرض و قطر داي، اندازه اين بخش نيز افزايش مييابد. بخش كاربردي داي بسيار مهم است زيرا خوراكهاي مختلف و اجزاي خوراك نياز دارند در مدت زمان خاصي در داخل منافذ قرار گيرند (زمان ماندگاري داي) كه اين زمان با اندازه اين بخش ارتباط دارد. در اين زمان مواد با هم باند شده و به شكل پلت درآيند. دايهايي با عرض مفيد زيادتر زمان ماندگاري بيشتري براي تشكيل پلت فراهم ميكند. همچنين موجب كاهش مصرف انرژي در يك تن خوراك پلت شده و راندمان توليد را بهبود مي دهد.
شكل هاي مختلف منافذ
- داي هاي استاندارد : تمام منافذ داراي ضخامت موثره يكساني هستند.
- داي برجسته استاندارد: همه منافذ داراي ضخامت موثره يكسان اما در ضلع تخليه منافذ بزرگتر شده كه عمق 6.35 ميليمتر دارند. هدف اوليه براي اين داي افزودن مقاومت داي است بدون اينكه منافذي با عمق ضخيم تر ايجاد شود.
- داي هاي استاندارد با برجستگي هاي مختلف خارجي : همه منافذ داي يكسان بوده بجز 2 يا 3 رديف خارجي داي كه منافذ آن حدوداً 6.35 ميليمتراست. تعداد رديف ها براي ايجاد برجستگي، بستگي به سازنده آن دارد. بعضي از محصولات خاص گرايش به فشرده شدن به ديواره داي را دارند. در اين زمان 2 يا 3 رديف خارجي بسته شده و بيشتر از 25 درصد عملكرد از دست مي رود.
- داي برجسته شطرنجي : اين داي ها اساساً همانند داي هاي برجسته استاندارد عمل مي كنند كه 2 يا 3 رديف خارجي به اندازه 12.7 ميليمتر برجسته شدند و 2 تا 3 رديف بعدي به اندازه 6.35 ميليمتر برجسته شده اند.
معايب و مزاياي داي هاي ضخيم و باريك :
داي با ضخامت بالا:
- مزايا
– كيفيت پلت مسئله حساسي براي كنترل عمليات نيست.
– كيفيت پلت به تجربه اپراتور وابسته است.
– استحكام پلت افزايش خواهد يافت.
- معايب
– كاهش ظرفيت / راندمان
– افزايش وقوع انسداد
– افزايش هزينه هاي توليد
– افزايش ساييدگي داي و رويه هاي رولر
– پايين تر بودن دماي كانديشنينگ
– رطوبت پايين تر خوراك
– افزايش دما بدليل سايش بيشتر
– آسيب به بخش هاي مختلف داي
داي با ضخامت پایین
- مزايا
– ظرفيت بالا
– كاهش احتمال انسداد منافذ
– امكان افزودن رطوبت بيشتر
– استفاده از دماي بيشتر در كانديشنينگ
– قابل استفاده براي بسياري از فرمول هاي خوراك
– كاهش هزينه هاي مربوط به ساييدگي داي و رولر
– كاهش فشار به ماشين
– كاهش هزينه هاي مصرف انرژي الكتريكي
- معايب
- افزايش نياز به بخار
– نياز به اپراتورهاي ماهر
عمر داي
عمر مفيد داي به فاكتورهاي زير بستگي دارد :
- تركيبات مواد خام (فرمولاسيون) :مواد فيبري باعث كوتاه شدن عمر داي مي شوند. بعنوان مثال داي توليد خوراك خرگوش يك چهارم داي توليد خوراك گاو عمر مي كند. (خوراك خرگوش بسيار فيبري است) و بطور مشابه داي توليد خوراك طيور عمر بيشتري از خوراك دام دارد.
- خصوصيات مواد خام مورد استفاده در جيره : علاوه بر فيبري بودن مواد، ميزان سيليس و شن موجود در مواد اوليه خام در عمر داي موثر است.
- مقدار چربي : چربي بعنوان لوبيركينت (روان کننده) عمل مي كنند. فرمولهاي حاوي 1.5 تا 2 درصد چربي، در دای نرم تر بوده و ساييدگي كمتري ایجاد می کنند.
- اندازه ذرات مش : اگر خوراك آردي خوب آسياب شده باشد، ذرات كوچك سايش كمتري در داي ايجاد مي كنند.
- مقدار رطوبت قبل از پلت كردن وكانديشنينگ : اگر خوراك مش بطور ضعيفي كانديشن شده باشد، خشك تر بوده و سخت تر پلت مي شوند. خشك بودن مواد، سايش بيشتري نسبت به مواد نرم ایجاد می کند.
- كنترل دستگاه پلت بصورت اتومات يا دستي : اپراتور دستگاه پلت بايستي بطور مداوم، ميزان سايش كاتر را چك كرده و تنظيم غلطك ها را بررسي نمايد تا از سايش ناگهاني داي و كاهش راندمان دستگاه جلوگيري كند.
- احتياط و ايمني در توليد خوراك: در تمامي كارخانجات خوراك دام بايستي سيستم هاي تميز كننده غلات و مگنت قبل از پروسه هاي اصلي توليد قرار داشته باشد تا از ورود مواد خارجي در مسيرجريان تولید جلوگيري شود.
اصول درست استفاده از داي
- مطمئن شويد رولرها بدرستي نصب شده باشند. حداقل فاصله غلتک از داي بهتر است 0.2 تا 0.3 ميليمتر باشد. تنظيم اشتباه غلتک موجب سايش و برخورد با داي شده كه تغيير حالت و انسداد منافذ و خروج از تنظيم رولر را به دنبال دارد.
- داي جديد به زماني براي حركت و چرخش نياز دارد. داي را به مدت 20 تا 40 دقيقه با دور افزايشي روشن كنيد( افزايش تدريجي سرعت چرخش). با استفاده ازمخلوطي از سبوس، 2 درصد چربي و 2 درصد پودر ساينده اگر مشكلي وجود داشته باشد در اين زمان مشخص مي شود. بعد از آن داي را براساس استفاده از ذرت تنظيم كنيد.
- قبل از تعويض داي محل قرارگيري داي و ساير قطعات ( مثل حلقه، بست يا رينگ هاي سايش) را بررسی كنيد. دقت داشته باشيد اگر داي بطور مناسبی نصب نشده باشد، حتماً شكستگي اتفاق خواهد افتاد.
- اگر تغيير شكل در منافذ جلويي داي مشاهده شود سايش رينگ يا بست هاي رينگ را بررسي كنيد. ممكن است غلتک ها در تماس مستقيم با سطح كاربردي داي باشند كه در اين صورت به سطح داي آسيب زده و موجب تغيير شكل منافذ مي شود.
- در استفاده از داي جديد بست هاي حلقه داي را بررسي كنيد. بخصوص براي داي هايي كه با لبه هاي بزرگ طراحي شدند. به تجربه ديده شده به دليل سايش لبه بيروني، داي ها شكسته يا عيبي در بست هاي آن ايجاد شده است. اگر داي با بست هاي معيوب بچرخد، ايجاد لرزش هاي زياد و شكستگي داي دور از انتظار نيست.
- مطمئن باشيد مواد به طور يكنواخت در تمام سطح كاربردي داي توزيع مي شود.
- مطمئن باشيد تمام منافذ مشابه عمل مي كنند ( منافذ بسته را بازكنيد)
- مطمئن باشيد مدخل ورودي منافذ آسيب نديده باشند ( در اثر تماس با غلطك ها يا حضور مواد) منافذ را در صورت نياز تميز كنيد.
سرعت چرخش دای :
سرعت چرخش دای در دستگاه پلت همیشه بر اساس اندازه پلت های تولیدی سنجیده می شود. محدودیت هایی برای غلطک بر اساس فرمولاسیون خوراک و ضخامت مواد وجود دارد. راه حل بالا بردن میزان تولید با توجه به این محدودیت فیزیکی، افزایش سرعت چرخش دای است.
با افزایش سرعت دای لایه های نازکتری از خوراک ایجاد شده که موجب استحکام بهتر می شود. اما محدودیت هایی مانند احتمال شکستگی در اثر وارد آمدن فشار و ضربه در زمان ترک پلت از دای و ضربه زدن به در ثابت دستگاه پلت وجود دارد. سرعت های بالاتر موجب نرمی بیشتر شده اما قابلیت عبور دهی موثر دستگاه را کاهش می یابد.
قطر پلت از فاکتورهای مهم در تعیین سرعت مناسب دای می باشد. قانون کلی این است، پلت هایی با قطر 3.17 میلیمتر تا 6.3 میلیمتر در سرعت های بالا بهتر کار می کنند. تجربه نشان داده سرعت 2000 فیت در دقیقه در بسیاری از موارد ایده آل است.
سرعت چرخش دای در دستگاه پلت همیشه بر اساس اندازه پلت های تولیدی سنجیده می شود. محدودیت هایی برای غلطک بر اساس فرمولاسیون خوراک و ضخامت مواد وجود دارد. راه حل بالا بردن میزان تولید با توجه به این محدودیت فیزیکی، افزایش سرعت چرخش دای است.
با افزایش سرعت دای لایه های نازکتری از خوراک ایجاد شده که موجب استحکام بهتر می شود. اما محدودیت های مانند احتمال شکستگی در اثر وارد آمدن فشار و ضربه در زمان ترک پلت از دای و ضربه زدن به در ثابت دستگاه پلت وجود دارد.
در نتیجه سرعت های بالاتر موجب نرمی بیشتر شده که قابلیت عبور دهی موثر دستگاه را کاهش می دهد. قطر پلت از فاکتورهای مهم در تعیین سرعت مناسب دای است.
در پلت های مکعبی با قطر 15.8 و 19 میلیمتر و مکعب های بزرگتر سرعت دای باید به 1200 تا 1300 فیت در دقیقه محدود شود. در موارد خاص دستگاههای پلت با سرعت دوگانه برای تغییر سرعت دای بر اساس اندازه دستگاه پلت وجود دارد. چنین سرعت هایی را می توان با تغییرات مکانیکی مثل یکی از چرخ دنده های شافت یا تغییر موتور محرکه اصلی تغییر داد. سرعت های بالای دستگاه پلت تغییراتی در خصوصیات پلت ایجاد نمی کند.
استفاده از دستگاههایی با سرعت پایین تر دای مشکلات عملیاتی، کاهش تولید و کاهش کیفیت را به دنبال دارد. دلیل آن ساده است : سرعت های کمتر ضخامت زیادی از خوراک درجلو رولر ایجاد نموده که موجب لغزش رولر شده و مقدار ورود خوراک کاندیشن شده را محدود می کند.
دلایل ترک خوردگی دای:
- در صورت ساییدگی دیواره دای، دای نمی تواند فشار زیاد را تحمل کند.
- سایش در بخش های متحرک موجب می شود دای قادر به تحمل فشارهای وارده نباشد.
- شل بودن شافت اصلی باعث پرتاب شدن غلطک ها و ضربه به دای می شود.
- ورود مواد خارجی به دای
- شروع به کار با فشار زیاد به دلیل مسدود بودن دای
- دای کیفیت خوبی نداشته باشد.
نصب دای جدید :
پس از دریافت دای جدید ممکن است پس از روشن کردن وکار کوتاه، دای دچار شکستگی شود. در ابتدای کار، دای های ضد زنگ باید یک ساعت با تولید کامل کار کند اما دای های آلیاژی به مدت زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. در صورت بروز هرگونه مشکل، با سازنده آن تماس بگیرید.
مرحله 1: امکان شکستگی دای در تولید خوراک جوجه های گوشتی را با افزودن چربی کاهش دهید.
مرحله 2: با استفاده از دای قدیمی می توان 50 درصد تولید را تنظیم کرده و با تنظیم دریچه های بخار دمای دای را به 14 درصدکمتر از حد مطلوب رسانید.
مرحله 3: مطمئن باشید غلطک در وضعیت خوبی نسبت به سطح دای قرار دارند. هیچگاه دستگاه نباید برای مدت طولانی کار کند. غلطک ها نباید با سطح تماس داشته باشند.
مرحله 4 : اگر خوراکی در دستگاه نباشد دستگاه را خاموش کنید. دای نباید در حرکت و با حرارت زیاد نگه داشته شود. سطح خارجی دای را مش حاوی چربی زیاد یا اجزای خوراکی مخلوط شده با چربی مثل پودر گوشت و پودر استخوان آغشته نمایید. این موجب پاک شدن منافذ مسدود شده و دای را نیز سرد خواهد کرد. ذرت یا هرماده که نسبت به دمای زیاد حساس است را استفاده نکنید. بعد از شستشوی تمام منافذ خارجی دای، فاصله غلطک ها را بررسی نمایید در صورت نیاز دوباره آنها را تنظیم کنید.
مرحله 5 : بعد از اینکه دای جدید 50 درصد ظرفیت خود کار کرد و شدت جریان کاهش یافت، برای رسیدن دای به دمای نرمال خود، مقدار بخار را افزایش دهید. بخار اضافه شده کیفیت پلت نهایی را حفظ کرده و میزان جریان کاهش خواهد یافت.
مرحله 6 : بعد از افت دوباره آمپر، تنظیمات فیدر و دریچه های بخار را با توجه به بهترین تنظیمات نسبت به دای قبلی افزایش دهید.
مرحله 7 : این فرآیند را تا تولید کامل ادامه دهید.
چرا دای را بازسازی می کنید؟
بازسازی دای به خاطر مزایایی که برای تولید کننده دارد انجام می شود. شروع کار با دای جدید با مشکلات زیادی همراه است. هزینه بازسازی دای، 20 درصد دای جدید است
سوال و جواب هایی در مورد بازسازی دای :
- هزینه بازسازی دای چقدر است ؟ هزینه بازسازی دای ها تقریباً 17 تا 20 درصد دای جدید می باشد. در مواردی نیز کاهش سطح کاربردی ممکن است نیاز به تراشکاری اضافه ای برای غلطک های خارج از سایز دارد و ممکن است هزینه های آن 5 درصد افزایش یابد.
- چه نوع دایی را می توان بازسازی نمود؟ تمام دای ها را می توان بازسازی نمود حتی دای های صاف.
- چه زمانی باید دای را بازسازی نمود؟ بعد از 800 تا 2000 ساعت کار، باید دای را بازسازی کرد که دامنه زمانی آن بسته به نوع مواد مورد استفاده دارد. کاهش ظرفیت دستگاه، علامت مشخصه برای لزوم بازسازی این قطعه است که به دنبال آن منافذ دای و سطح اولیه دای نیز تغییر می کند. علت دیگر تنظیم نادرست غلطک نسبت به دای است.
- هرچند وقت یکبار می توان دای را بازسازی نمود؟ توصیه شده حتی در صورت درستی استفاده از دای، آن را دوباره بازسازی نمود. در نتیجه قطر بخش کاربردی دای بطور قابل توجهی کاهش خواهد یافت ولی کیفیت پلت مشابه با تولید دای جدید خواهد بود. سطح اولیه دای بطور برابر در تمام عرض آن ساییده می شود ولی قطر آن نباید کمتر از 80 درصد قطر اولیه باشد. حتی ممکن است دای برای سومین بار بازسازی شود. حتی شرایطی پیش می آید که برای بار چهارم دای را بازسازی نمایید. در چنین مواردی دستور کار تولید باید تغییر کند بنابراین در کیفیت پلت ها باید دقت نمود.
- آیا دای های بازسازی شده به رولرهای بزرگتر نیاز دارند ؟ بله ولی نه برای همه دستگاههای پلت. تنها برای شرایط غیر معمول از غلطک های بزرگتر استفاده نمایید. این بدین معنی است که استفاده از غلطک های بزرگتر در شرایطی است که دای ها بیش از دوبار بازسازی شده باشند. بنابراین باید فاصله بین غلطک و دای بازسازی شده را تنظیم نمود.
- دای بازسازی شده چه تاثیری بر کیفیت پلت تولید شده دارد؟ کیفیت پلت تولیدی توسط دای بازسازی شده تفاوت چندانی با دای جدید ندارد. حتی در شرایطی کیفیت محصول پلت شده بیشتر خواهد شد. علت آن ممکن است تغییر میزان فشار بر منافذ دای بازسازی شده باشد.
- آیا درست است که دای های بازسازی شده ترک می خورند؟ دلیل ترک خوردن آن ممکن است به دلیل بستن نادرست در طی چرخش شافت یا فاصله نامناسب بست یا انتخاب نامناسب دای باشد.